Mariańska

Artykuł ten został zgłoszony do umieszczenia na stronie głównej w rubryce „Czy wiesz”.
Pomóż nam go sprawdzić: oceń zgłoszoną nominację.
Mariańska
Ilustracja
Widok na trzy budynki osiedla z Pałacu Kultury i Nauki, w tle osiedle Za Żelazną Bramą (1974)
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Miasto

Warszawa

Dzielnica

Śródmieście

Data budowy

1961–1967

Architekt

Hanna Lewicka,
Wojciech Piotrowski

Położenie na mapie Warszawy
Mapa konturowa Warszawy, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Mariańska”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Mariańska”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Mariańska”
Ziemia52°14′05″N 21°00′04″E/52,234722 21,001111
Multimedia w Wikimedia Commons

Mariańska – osiedle mieszkaniowe w dzielnicy Śródmieście w Warszawie.

Położenie i charakterystyka

Osiedle Mariańska znajduje się w stołecznym Śródmieściu, na obszarze Miejskiego Systemu Informacji Śródmieście Północne[1][2]. Jest usytuowane między ulicami: Świętokrzyską, al. Jana Pawła II (wcześniej ul. Marchlewskiego), Twardą i Emilii Plater[2][3][4]. Przez jego teren przebiega ulica Mariańska, od której pochodzi nazwa osiedla[4][3]. Jego plan miał kształt trójkąta[3]. Zostało zbudowane w latach 1961–1967[5][3][6] według projektu Hanny Lewickiej i Wojciecha Piotrowskiego[3][7]. Za konstrukcję odpowiadał R. Pakosz[2]. Według niektórych źródeł tworzy wraz z sąsiednim osiedlem Emilia większe osiedle Emilia-Mariańska[5][8].

Powierzchnia Mariańskiej wynosi blisko 1,5 hektara[3] (według innego źródła 1,8 hektara[5]). W jego skład wchodziły pierwotnie trzy budynki mieszkalne[5] o współczesnych adresach: al. Jana Pawła II 18, ul. Świętokrzyska 36 i ul. Emilii Plater 55[4]. Łącznie mieściły 329 mieszkań z 622 izbami[9]. Kubatura części mieszkaniowej wyniosła 56 281 m³[9]. Zabudowę uzupełniły garaże (w tym garaż podziemny) oraz pawilony handlowe[9][3][7].

Osiedle powstało w miejscu będącym przed II wojną światową częścią Grzybowa[3]. Do jego wybudowania niezbędne były wyburzenia reliktów przedwojennej zabudowy, prowizorycznych obiektów oraz warsztatów zaliczanych do rejonu nazywanego „Dzikim Zachodem”[3][10]. Za realizację inwestycji odpowiadał Stołeczny Zarząd Rozbudowy Miasta[9]. Przez pewien czas osiedle nazywane było najmniejszym osiedlem w stolicy[3].

Budynki

ul. Emilii Plater 25

Najbardziej charakterystycznym budynkiem osiedla jest tzw. Igrek przy ul. Emilii Plater 55, zwany także „Wiatrakiem”[3]. Ma on kształt planu zbliżony do litery Y[11], 12 pięter i w momencie wybudowania był największym budynkiem mieszkalnym w Warszawie – zaplanowano go dla 920 mieszkańców[3].Wraz z budynkiem powstały garaże, a także lokale usługowe (od strony ul. Świętokrzyskiej)[7][3]. Mieściła się tu m.in. pijalnia piwa „Jantar”, która przez pewien czas była jedynym tego typu lokalem w Warszawie[3]. Protesty mieszkańców wskazujące na uciążliwość piwiarni doprowadziły jednak do jej zamknięcia[3].

ul. Świętokrzyska 36

Budynkiem przy ul. Świętokrzyskiej 36 zarządzało Przedsiębiorstwo Usług Mieszkaniowo-Administracyjnych (PUMA), którego przedmiotem działalności było wynajmowanie mieszkań cudzoziemcom i przedstawicielstwom zagranicznych podmiotów[12]. Przez to blok nazywany był „zagraniczniakiem”[13]. Liczył 10 kondygnacji; na pierwszych dwóch mieściły się lokale usługowe[7]. Budynek miał charakterystyczne pasy balkonów ze szklanymi balustradami[12]. Standard mieszkań był podwyższony[12]. Przez pewien czas mieścił się tu Instytut Francuski[3]. Rozbiórka budynku zaczęła się w 2017 roku, a na jego miejscu w 2020 roku rozpoczęto budowę wieżowca Skysawa[12].

al. Jana Pawła II 18

Trzeci z budynków osiedla, znajdujący się przy al. Jana Pawła II, ma 16 kondygnacji nadziemnych[3]. W przeszłości na jego parterze mieścił się sklep z ekskluzywną odzieżą męską „Adam”[3].

Galeria

  • „Igrek” – budynek mieszkalny przy ul. Emilii Plater 55 (2017)
    „Igrek” – budynek mieszkalny przy ul. Emilii Plater 55 (2017)
  • Budynek przy ul. Świętokrzyskiej 36, rozebrany w 2017 roku (2007)
    Budynek przy ul. Świętokrzyskiej 36, rozebrany w 2017 roku (2007)
  • Budynek mieszkalny przy al. Jana Pawła II 18 (2024)
    Budynek mieszkalny przy al. Jana Pawła II 18 (2024)
  • „Igrek” wśród wysokiej zabudowy Śródmieścia (2023). Widoczny wieżowiec Skysawa w miejscu budynku przy ul. Świętokrzyskiej 36
    „Igrek” wśród wysokiej zabudowy Śródmieścia (2023). Widoczny wieżowiec Skysawa w miejscu budynku przy ul. Świętokrzyskiej 36

Przypisy

  1. ↑ Dzielnica Śródmieście − Zarząd Dróg Miejskich w Warszawie [online] [dostęp 2022-12-24] .
  2. ↑ a b c Juliusz A. Chrościcki, Andrzej Rottermund: Atlas architektury Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 1977, s. 89. OCLC 831027217.
  3. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r Lech Chmielewski: Przewodnik warszawski. Gawęda o nowej Warszawie. Warszawa: Agencja Omnipress i Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnicze „Rzeczpospolita”, 1987, s. 15–16. ISBN 83-85028-56-0.
  4. ↑ a b c Główny Urząd Geodezji i Kartografii: Geoportal krajowy. geoportal.gov.pl. [dostęp 2024-06-24].
  5. ↑ a b c d BarbaraB. Petrozolin-Skowrońska BarbaraB. (red.), Encyklopedia Warszawy, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 171, ISBN 83-01-08836-2 .
  6. ↑ KrystynaK. Krzyżakowa KrystynaK., Ulica Emilii Plater, „Stolica” (23 (1746)), Warszawa, 7 czerwca 1981, s. 4–5, ISSN 0039-1689 .
  7. ↑ a b c d KrystynaK. Krzyżakowa KrystynaK., W Śródmieściu, „Stolica” (40 (982)), Warszawa, 2 października 1966, s. 3, ISSN 0039-1689 .
  8. ↑ Kwiryna Handke: Dzieje Warszawy nazwami pisane. Warszawa: Muzeum Historyczne m.st. Warszawy, 2011, s. 171. ISBN 978-83-62189-08-3.
  9. ↑ a b c d BarbaraB. Opławska BarbaraB. i inni, Warszawskie osiedla ZOR, wyd. I, Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 1968, s. 100–101, 153 .
  10. ↑ KrystynaK. Krzyżakowa KrystynaK., Awans „Dzikiego Zachodu”, „Stolica” (11 (849)), Warszawa, 15 marca 1964, s. 2, ISSN 0039-1689 .
  11. ↑ KrystynaK. Krzyżakowa KrystynaK., Dziki zachód ucywilizowany, „Stolica” (38 (928)), Warszawa, 19 września 1965, s. 8–9, ISSN 0039-1689 .
  12. ↑ a b c d KamilK. Jabłczyński KamilK., Tajemnicze mieszkania dla wybranych, czyli historia Świętokrzyskiej 36. Dziś stoi tam wieżowiec jak z Dubaju [online], 7 stycznia 2024 [dostęp 2024-01-11] [zarchiwizowane z adresu 2024-01-07] .
  13. ↑ d, Burzą 10-piętrowy blok przy Świętokrzyskiej 36 [online], bryla.pl, 11 października 2017 [dostęp 2024-06-29] .
  • p
  • d
  • e
Osiedla warszawskiej dzielnicy Śródmieście
Obszary MSI
Części miasta wg PRNG
Inne

Godło