Sąd Konstytucyjny (Albania)

Sąd Konstytucyjny

Gjykata Kushtetuese

Obszar właściwości	Republika Albanii
Podstawa prawna	Konstytucja Albanii
Organizacja wewnętrzna
Skład	9 sędziów
Funkcjonowanie
Siedziba	Tirana
Strona internetowa
Zastrzeżenia dotyczące pojęć prawnych

Sąd Konstytucyjny w Albanii (sq.Gjykata Kushtetuese) jest najwyższym organem państwowym, który zapewnia zgodność obowiązujących aktów prawnych, przestrzeganie Konstytucji Albanii z 21 października 1998 roku oraz dokonuje ostatecznej jej wykładni. Dodatkowo gwarantuje przestrzeganie praw i wolności wszystkich obywateli Albanii. Sąd Konstytucyjny podlega jedynie Konstytucji. Funkcjonowanie Sądu Konstytucyjnego reguluje ustawa o organizacji i działaniu Sądu Konstytucyjnego Albanii z 10 lutego 2000 r^[1].

Pozycja ustrojowa

Sąd Konstytucyjny jest najwyższym organem, która zapewnia zgodność obowiązujących aktów prawnych, przestrzeganie Konstytucji Albanii z 21 października 1998 roku oraz dokonuje ostatecznej jej wykładni^[2]. Dodatkowo gwarantuje przestrzeganie praw i wolności wszystkich obywateli Albanii. Sąd Konstytucyjny podlega jedynie Konstytucji. Ma pełną organizacyjną, administracyjną i finansową niezależność do wykonywania konkretnych zadań przewidzianych w Konstytucji i ustawie. Sąd Konstytucyjny zarządza własnym budżetem, który w ramach budżetu państwa jest opracowywany przez sam Sąd i przedstawiany do zatwierdzenia przez Zgromadzenie Republiki Albanii. Działalność Sądu Konstytucyjnego jest nadzorowana i organizowana przez jej przewodniczącego lub w przypadku jego nieobecności, przez jednego z sędziów wyznaczonych przez Prezydenta.^{[potrzebny przypis]}

Podstawy prawne

Regulacje dotyczące funkcjonowania Sądu Konstytucyjnego określone są w Konstytucji Albanii^[3] z 1998 r. oraz w ustawie o organizacji i działaniu Sądu Konstytucyjnego Albanii” z 2000 r^[4].

Kompetencje

Zgodnie z art. 131 Konstytucji Albanii orzeka o^[5]:

• zgodności ustawy z Konstytucją lub z umowami międzynarodowymi
• zgodności umów międzynarodowych z Konstytucją przed ich ratyfikowaniem
• zgodności aktów normatywnych organów centralnych i lokalnych z Konstytucją i z umowami międzynarodowymi
• sporach kompetencyjnych między władzami, jak i między władzą centralną a samorządem terytorialnym
• konstytucyjności partii i innych organizacji politycznych, jak też o ich działalności
• odwołaniu z urzędu Prezydenta Republiki i potwierdzeniu niemożności wypełniania przez niego obowiązków
• w sprawach związanych z wyborem i zakazem łączenia funkcji Prezydenta Republiki i deputowanych, jak i z potwierdzeniem ich wyboru konstytucyjności referendum i potwierdzenia jego wyników
• ostatecznym rozstrzygnięciu skarg indywidualnych o naruszenie praw konstytucyjnych do zgodnego z prawem postępowania sądowego, po uprzednim wyczerpaniu wszystkich środków prawnych dla obrony tych praw^[6].

Skład

Na podstawie art. 125 Konstytucji Albanii^[7]

• składa się z dziewięciu członków, których powołuje Prezydent Republiki za zgodą Zgromadzenia^[8];
• Sędziowie powoływani są na dziewięć lat, bez prawa ponownego powołania;
• Sędziowie są wybierani spośród prawników o wysokich kwalifikacjach i z doświadczeniem nie mniejszym niż 15 lat pracy w zawodzie;
• Jedna trzecia członkostwa jest odnawiana co trzy lata w jednej trzeciej, zgodnie z trybem określonym w ustawie „Dotyczącej organizacji i działania Sądu Konstytucyjnego Albanii”;
• Przewodniczący Sądu powoływany jest mianowany ze swego grona przez Prezydenta Republiki za zgodą Zgromadzenia na trzyletnią kadencję;
• Mandat sędziego rozpoczyna się w dniu ślubowania i kończy się tego samego dnia tego samego miesiąca, chyba że Konstytucja stanowi inaczej;
• Sędzia służy dalej, dopóki nie zostanie wyznaczony następca;
• Stanowiska sędziego nie można łączyć z żadną inną działalnością państwową, polityczną lub prywatną;
• Wynagrodzenie sędziego jest równe wynagrodzeniu Prezesa Sądu Najwyższego.

Wygaśnięcie mandatu sędziego

Zgodnie z art. 127 Konstytucji Albanii mandat sędziego Sądu Konstytucyjnego wygasa, jeśli sędzia^[9]:

• • popełnił przestępstwo;
  • nie stawił się do służby bez powodu dłużej niż 6 miesięcy;
  • osiąga wiek 70 lat;
  • rezygnuje;
  • uznany jest za niezdolnego do działania w drodze ostatecznej decyzji sądu^[10].
• Wygaśnięcie mandatu sędziego stwierdza Sąd Konstytucyjny i ogłoszone jest orzeczeniem Sądu Konstytucyjnego.
• Wniosek o wypowiedzenie mandatu sędziego składa Prezes Sądu Konstytucyjnego.
• Jeżeli stanowisko sędziego jest nieobsadzone, Prezydent Rzeczypospolitej, za zgodą Zgromadzenia, wyznacza w ciągu miesiąca nowego sędziego, który pozostaje na stanowisku do końca mandatu zmarłego sędziego.
• Sędzia Sądu Konstytucyjnego może zostać odwołany ze stanowiska przez Zgromadzenie przez dwie trzecie jego członków za naruszenie Konstytucji, popełnienie przestępstwa, niezdolności umysłowej lub fizycznej, lub działania i zachowanie, które poważnie dyskredytuje uczciwość i reputację sądową i osobę sędziego. Uchwała Zgromadzenia jest rozpatrywana przez Sąd Konstytucyjny, który po ustaleniu zaistnienia jednego z powyższych powodów stwierdza odwołanie sędziego Sądu Konstytucyjnego.

Odpowiedzialność sędziów

Zgodnie z art. 128 Konstytucji Albanii^[9]

• Sędziowie cieszą się nienaruszalnością w wykonywaniu swoich czynności, mianowicie mają immunitet.
• Sędziowie nie mogą być pociągnięci do odpowiedzialności prawnej za opinie i głosy za rozpatrywane sprawy.
• Sędzia nie może być pociągnięty do odpowiedzialności karnej bez zgody Sądu Konstytucyjnego.
• Sędzia może być zatrzymany lub aresztowany jedynie w razie ujęcia go na gorącym uczynku przestępstwa lub bezpośrednio po jego popełnieniu.
• Właściwy organ powiadamia niezwłocznie Sąd Konstytucyjny.
• Jeżeli Sąd Konstytucyjny w ciągu 24 godzin nie wyrazi zgody na postawienie przed sądem aresztowanego sędziego, właściwy organ jest zobowiązany do jego uwolnienia.
• Decyzja Trybunału jest podejmowana większością głosów i musi być uzasadniona. Sędzia, od którego wymagana jest zgoda [do wniesienia oskarżenia], zostaje wysłuchany, ale nie bierze udziału w głosowaniu.

Składanie skargi do trybunału

Zgodnie z art. 134 Konstytucji Albanii

• Liczbę sędziów decydujących o przyjęciu skargi indywidualnej do rozpatrzenia określa ustawa.
• Sąd Konstytucyjny orzeka większością wszystkich swoich członków.
• Postępowanie przed Sądem Konstytucyjnym rozpoczyna się jedynie na wniosek:
  • Prezydenta Republiki;
  • Prezesa Rady Ministrów;
  • nie mniej niż jednej piątej deputowanych;
  • Przewodniczącego Najwyższej Kontroli Państwa;
  • każdego sądu zgodnie z art. 145 ust. 2 Konstytucji;
  • Adwokata Ludu;
  • organów samorządu terytorialnego;
  • organów wspólnot religijnych;
  • partii politycznych i innych organizacji,
  • osób indywidualnych.

Adwokat Ludu, organy samorządu terytorialnego, organy wspólnot religijnych oraz osoby indywidualne mogą przedstawiać wnioski jedynie w sprawach, które wiążą się z ich interesami^[11].

Orzeczenia Sądu i ich publikacja

Zgodnie z art. 132 Konstytucji Albanii

• Sąd Konstytucyjny orzeka wspólnie. Decyzje podejmują tylko sędziowie, którzy uczestniczą w rozprawie.
• Orzeczenia mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne^[12].
• Sąd Konstytucyjny ma prawo uchylania tylko tych aktów, które są przedmiotem jego badania.
• Orzeczenia wchodzą w życie w dniu ich opublikowania.

Stanowisko Sekretarza Generalnego

Art. 14 ustawy o organizacji i działaniu Sądu Konstytucyjnego Albanii z 2000 r. stanowi, iż Sekretarz Generalny jest najwyższym urzędnikiem Sądu Konstytucyjnego, mianowanym przez Zgromadzenie Sędziów Sądu Konstytucyjnego spośród doświadczonych prawników^[13]. Prowadzi działalność administracyjną Trybunału Konstytucyjnego, z upoważnienia jego przewodniczącego. Jego prawa i obowiązki są określone w niniejszej ustawie i regulaminie wewnętrznym.

Siedziba

Siedziba Trybunału Konstytucyjnego znajduje się w stolicy Republiki Albanii w Tiranie.

Zobacz też

• konstytucjonalizm
• konstytucja Albanii
• ustrój polityczny Albanii

Przypisy

Bibliografia

• Konstytucja Republiki Albanii z 1998 r. art. 124 - art. 134
• Ustawa o organizacji i działaniu Sądu Konstytucyjnego Albanii z 2000 r.

Linki zewnętrzne

• Konstytucja Republiki Albanii z 21 października 1998 r.
• Ustawa o organizacji i działaniu Sądu Konstytucyjnego Albanii z 10 lutego 2000 r. (ang.)
• Skład sędziowski (ang.)
• Strona Internetowa Sądu Konstytucyjnego (ang.)
• Court's Decision (ang.)