İstanbul Arkeoloji Müzeleri

41°00′42″K 28°58′53″D / 41.01167°K 28.98139°D / 41.01167; 28.98139TürArkeoloji MüzesiKoleksiyon boyutu1,5 milyon parçaZiyaretçi530.065^[1]MüdürRahmi AsalResmî siteResmî Sitesi

İstanbul Arkeoloji Müzesi, çeşitli kültürlere ait bir milyonu aşkın eserle, dünyanın en büyük müzeleri arasındadır. Türkiye'nin müze olarak inşa edilen en eski binasıdır.^[2] 19. yüzyılın ortalarında Maarif Nazırı Mehmed Esad Safvet Paşa tarafından Müze-i Hümâyûn adıyla 1869 yılında kurulmuştur ve 13 Haziran 1891'de ana binanın inşaatı tamamlanıp ziyarete açılmıştır.^[3][4]

Müzenin birimleri

Müzenin koleksiyonunda, Balkanlar'dan Afrika'ya, Anadolu ve Mezopotamya'dan Arap Yarımadası'na ve Afganistan'a kadar, Osmanlı İmparatorluğu'nun sınırları içinde yer alan medeniyetlere ait eserler bulunmaktadır. Müze üç ana birimden oluştuğu için İstanbul Arkeoloji Müzeleri olarak adlandırılmaktadır.^[2]

• Arkeoloji Müzesi (ana bina)
• Eski Şark Eserleri Müzesi
• Çinili Köşk Müzesi

Tarihçe

Osmanlı İmparatorluğu'ndan Türkiye Cumhuriyeti'ne geçen İstanbul Arkeoloji Müzeleri, ülkedeki ilk müzecilik faaliyetlerini bünyesinde barındırır. Osmanlı döneminde tarihi eser toplama merakı, Fatih Sultan Mehmed döneminden itibaren görülebilir ancak müzeciliğin resmi olarak kurumsallaşması, İstanbul Arkeoloji Müzeleri'nin 1869'da 'Müze-i Hümayun' olarak kurulmasıyla denk gelmiştir. Müze-i Hümayun, Aya İrini Müzesi'nde toplanmış arkeolojik eserlerden oluşur ve İstanbul Arkeoloji Müzeleri'nin temelini oluşturur. Dönemin Maarif Nazırı Mehmed Esad Safvet Paşa, müzeyle yakından ilgilenmiş ve kişisel çabalarıyla müzeye eserler kazandırmıştır. Ayrıca, Galatasaray Lisesi'nden İngiliz asıllı Edward Goold, müze müdürü olarak atanmıştır. 1872'de Maarif Nazırı Ahmed Vefik Paşa, müzeyi tekrar kurarak Phillip Anton Dethier'i müdür olarak atanmıştır. Dethier'ın çalışmaları sonucunda Aya İrini kilisesi mekânının yetersiz olduğu anlaşılmış ve yeni bir bina yapılması gündeme gelmiştir. Ancak maddi imkânsızlıklar nedeniyle yeni bina yapılamaz ve Fatih Sultan Mehmet döneminde yapılan "Çinili Köşk" müzeye dönüştürülmüştür. Çinili Köşk, hala İstanbul Arkeoloji Müzeleri'nin bir parçası olarak hizmet vermektedir ve 1880'de restore edilerek açılmıştır. İstanbul Arkeoloji Müzeleri kompleksi içinde, en eski yapı olan Çinili Köşk, Türk çini ve seramik örneklerinin sergilendiği bir müzedir. II. Mehmed'in İstanbul'da yaptırdığı sivil mimari örneklerinin en eski örneğidir ve Selçuklu etkileri taşır. Yapının kapısında bulunan çini kitabede inşa tarihi olarak Miladi 1472 yazsa da, mimarı bilinmemektedir.^[5]

1881 yılında, Sadrazam Edhem Paşa'nın oğlu olan Osman Hamdi Bey'in müze müdürlüğüne atanmasıyla Türk müzeciliğinde yeni bir çağ açılmıştır. Bugün Eski Şark Eserleri Müzesi olarak bilinen bina, Osman Hamdi Bey tarafından II. Abdülhamid döneminde 1883 yılında Sanayi-i Nefise Mektebi olarak inşa edilmiştir. Bu akademi, ileride Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi'nin temelini oluşturacak ve Osmanlı İmparatorluğu'nda açılan ilk güzel sanatlar okulu olacaktır. Binanın mimarı Alexander Vallaury'dir. 1917 yılında içindeki akademinin Cağaloğlu'nda başka bir binaya taşınmasıyla bu bina, müzeler müdürlüğüne tahsis edilmiştir. Dönemin müze müdürü Halil Ehem Bey, Yakındoğu ülkelerinin ülkelerinin antik kültürlerine ait eserlerin Yunan, Roma ve Bizans eserlerinden ayrı olarak sergilenmesinin daha uygun olacağını düşünmüş ve binanın Eski Şark Eserleri Müzesi olarak düzenlenmesini sağlamıştır.^[6]

Osman Hamdi Bey, Nemrut Dağı, Kyme, Marinave diğer Aiolia Nekropolleri'nde ve Lagina Hekate Tapınağı'nda kazılar gerçekleştirmiş ve bu alanlardan elde edilen eserleri İstanbul Arkeoloji Müzeleri'nde sergilemek üzere toplamıştır. 1887-1888 yıllarında Lübnan'daki Sayda'da yürüttüğü kazılar sonucunda Krallar Nekropolü'ne ulaşmış ve dünyaca ünlü İskender Lahdi dahil olmak üzere birçok önemli lahit ile İstanbul'a dönmüştür. Bu eserlerin sergilenebilmesi için yeni bir müze binasına ihtiyaç duyulmuştur. Osman Hamdi Bey'in talebi üzerine dönemin ünlü mimarı Alexandre Vallaury tarafından Çinili Köşk'ün karşısına inşa edilen ve Müze-i Hümayun (İmparatorluk Müzesi) olarak adlandırılan İstanbul Arkeoloji Müzeleri, 13 Haziran 1891'de ziyarete açılmıştır. Bu tarih hala Türkiye'de müzeciler günü olarak kutlanmaktadır. Ana müze binasına, kuzey kanadı 1903'te ve güney kanadı ise 1907'de inşa edildi ve kanatların eklenmesiyle bugünkü ana müze binası oluşturulmuştur. Ayrıca, ana müze binasının güneydoğu bitişiğine, yeni sergi salonları ihtiyacını karşılamak amacıyla 1969-1983 yılları arasında bir ilave yapılmış ve bu bölüm Ek Bina olarak adlandırılmıştır. İstanbul Arkeoloji Müzeleri çoğul olarak bilinir bunun nedeni Eski Şark Eserleri Müzesi, Çinili Köşk Müzesi, Arkeoloji Müzesi olmak üzere üç ayrı müzenin var olmasıdır.^[7]

Galeri

İstanbul Arkeoloji Müzesi'nde Sergilerden Antik Eserlerden Alıntılar

• 
  Hermes, Trakya
• 
  Hermafrodit Heykeli, Bergama
• 
  Arkaik Tapınak Alınlığı, Assos Behramkale
• 
  Eski Yunan Sergisi
• 
  Siloam yazıt
• 
  Dua eden Meryem Ana Rölyefi
• 
  Roma İmparatoru II. Valentinian'ın Heykeli
• 
  Mari Valisi Puzur Ishtar
• 
  Bizans İmparatorlarının Sarkofaji Somaki Taşları
• 
  Kadeş Savaşı neticesinde III. Hattuşili ve Ramses-II arasında M.Ö. 1258'de imzalanan Kadeş Antlaşması'nın orijinal metni.
• 
  İslamî Seramikler
• 
  Mezopotamya Heykelleri
• 
  Babil Kabartmaları
• 
  Küçük Heykelcikler
• 
  Palmira Kabartmaları
• 
  Yunan Heykeli
• 
  Marcus Aurelius'un Büstü, Roma
• 
  Babil'deki İştar Kapısı'ndan bir panel
• 
  Kibele Heykeli, Bitínia
• 
  Eski Mısır Uzunluk Ölçüsü olan Nippur (Kübit) Ölçü Birimi, (yaklaşık 45cm'ye tekâbül eden uzunluk)
• 
  İstanbul Arkeoloji Müzesi'nde antik çağdan kalma özgürlük meşalesi
• 
  İstanbul Arkeoloji Müzeleri ana giriş (Mart 2013)
• 
  İstanbul Arkeoloji Müzeleri ana girişteki tabelası (Mart 2013)
• 
  Arkeoloji Müzesinin (ana binanın) tabelası
• 
  İstanbul Arkeoloji Müzeleri, Çinili Köşk (2018)
• 
  İstanbul Arkeoloji Müzeleri, Eski Şark Eserleri Müzesi (eskiden Sanayi-i Nefise Mektebi) (Mart 2013)
• 
  İstanbul Arkeoloji Müzeleri, ana bina (Arkeoloji Müzesi)

Kaynakça

Dış bağlantılar

• İstanbul Arkeoloji Müzeleri Resmî Web Sitesi 11 Aralık 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Uzaydan Arkeoloji Müzesi
• T.C. İstanbul Valiliği (Harika İstanbul) / İstanbul Arkeoloji Müzesi ve Tanıtımı
• http://www.tursab.org.tr/tr/tursabdan-haberler/genel-duyurular/istanbul-arkeoloji-muzesi-guney-kanat-cephe-tamir-ve-temizlik-isleri-tamamlandi_13915.html 31 Aralık 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• http://www.hurriyet.com.tr/arkeoloji-muzesine-tursab-opucugu-19687790 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• İdris YÜCEL, "Between science and empire: the diplomatic struggle over Mesopotamian antiquities in Lisbon (1914–1926)", Mediterranean Historical Review, 2016, 31/2.
• İdris YÜCEL, "Suriye’de Fransız Mandası ve Asar-ı Atika Araştırmaları", 100. Yılında I. Dünya Savaşı Uluslararası Sempozyumu, ATAM, 2015.