Ugarit
Ugarit ya da Ras Şamra[1](ʼUgrt; Arapça: ْأُوغَارِيت) Suriye'de Lazkiye yakınlarında Akdeniz'e kıyısı bulunan antik bir liman şehridir. Zirvesinde, Lazkiye ilinin boyutlarına yakın büyüklükte bir alan himayesi altındaydı. 1928 yılında, Ugarit Yazıları'yla beraber tesadüfen keşfedilmiştir. Bu harabeler, içinde bulunduğu kıyı kenti Ras Şamra ile aynı isimle de hitap edilmektedir.
Neolitik dönemde ortaya çıkan Ugarit, Kalkolitik dönem ve Tunç Çağı süresince de bir yerleşke olmaya devam etmiştir. Ugarit Şehri, Hititler ile yakın bir ilişki sürdürmüş, ilerleyen dönemlerde himayesi altına girmiş, Mısır'a (Orta Krallık) vergi ödemiş ve Kıbrıs (Alaşiya) ile ticari ve diplomatik ilişkiler kurmuştur (Bu ilişkiler harabelerden elde edilen arşivlerde belgelenmiş ve bulunan Miken ve Kıbrıs kökenli çömlekler ile desteklenmiştir.) MÖ 1450 - 1195 yılları arasında bir ticaret kenti olarak hareketliydi ancak MÖ 1196 - 1179 arasında Deniz Kavimleri'nin ani bir baskınıyla veya bir iç gerginlik sebebiyle yıkılmıştır. Ugarit Krallığı ve güney kıyısında bulunan Gibala, Bronz Çağı Çöküşü sırasında parçalanan birçok toplumdan biri olmuştur.
1929 yılından itibaren harabelerinde yapılan kazılar, tarihi açıdan önemli tabletler ortaya çıkardı. Bu kazılarda, büyük bir kısmı saray ve çevresinde çoğunluğu Akadca, Ugaritçe olmak üzere Sümerce, Hurrice dillerinde çivi yazılı tabletlerle Antik Mısır dilinde hiyeroglif birkaç bin kil tablet bulunmuştur.[1] Söz konusu belgeler “Rap’anu Arşivi” olarak bilinmektedir.[2] Halkı Ugaritçe denilen bir Sami dili konuşmaktaydı. Ugarit eski çağların en önemli ticaret merkezlerindendir. Ugarit'te yapılan kazılar sonucunda bu bölgedeki yerleşmelerin Neolitik Çağ'a kadar dayandığını göstermiştir. Ayrıca Ugarit kazılarında Akadlar dönemine ait mühür bulunmuştur.[3]
Tarih
Ras Shamra, Akdeniz kıyısında, Lazkiye'nin biraz 11 kilometre (7 mi) kuzeyinde, modern Burj al-Qasab yakınında yer alır. Arkeolojik kazılara göre bölgedeki yerleşim M.Ö 8000 yıllarında başlamıştır, lakin arkeolojik araştırmaların hemen hemen hepsi Geç Tunç Çağı odaklı olduğundan dolayı, erken yerleşimi ile ilgili bilinen azdır. Orta Tunç Dönemine ait, Senusret I'in (M.Ö 1970-1936) damgasını barındıran bir akik boncuk bulunmuştur.
Kökenler ve ikinci binyıl
MÖ 6000'de taş çağında Ugarit'in taş duvarlarla örülü olduğu bilinmektedir. Bu nedenle ilk yerleşimin çok daha önce olduğu düşünülmektedir. Ugarit'in konumu, Dicle-Fırat bölgesinden Anadolu'ya, Mısır'a ve Akdeniz ile kıyılara dağılmış yerleşimlere ulaşımı kolaylaştırması nedeniyle seçilmiştir.[4] Özellikle Mısır ile olan etkileşimi nedeniyle kültürün en çok da sanatın Mısır etkisiyle şekillendiği düşünülmektedir.
Kentten bahseden ilk yazılı kanıt, yakınlardaki Ebla kentinden gelmektedir, c. 1800 M.Ö. Ugarit, sanatını derinden etkileyen Mısır'ın etki alanına girdi. Mısır ile en erken Ugarit temasının kanıtı (ve Ugaritik uygarlığın ilk kesin tarihlemesi), Orta Krallık firavun Senusret I 1971–1926 M.Ö. ile özdeşleşmiş bir carnelian (akik)
boncuktan gelmektedir. Mısır firavunları Senusret III ve Amenemhet III'e ait bir stel ve bir heykelcik de bulundu. Ancak bu anıtların Ugarit'e ne zaman getirildiği belli değildir. MÖ 1350 Ugarit'ten Amarna harfleri, Ammittamru I, Niqmaddu II ve kraliçesinden birer harf kaydeder. 16. yüzyıldan 13. yüzyıla kadar Ugarit, Mısır ve Alaşiya (Kıbrıs) ile düzenli temas halinde kaldı.
Hükümdarlar
Kazıların başlangıcında, bir kısmı eksik olan Ugaritçe bir Ugarit Kralları Listesi bulundu . Sonralarında ise, bu listenin tam halini bulunduran Akadca yazılar bulundu. Hepsi tanrısallaştırılmış yirmi altı hükümdar listelenmiştir. Sadece geç dönem hükümdarları yazılar ve eşlemeler ile desteklendi. Ugarit'in Orta ve Geç Tunç Cağları'nda terkedilmesinden ötürü, listedeki en erken isimlerin krallar değil, kabile reisleri olduğu düşünülmektedir.[5][6][7][8][9]
| Hükümdar | Dönemi | Yorumlar |
|---|---|---|
| Niqmaddu I | Sadece "Yaqarum, Niqmaddu'nun oğlu, Ugarit'in Kralı"'ndan bahseden zarar görmüş bir mühürde bahsi geçer.[10] | |
| Yaqarum | Sadece "Yaqarum, Niqmaddu'nun oğlu, Ugarit'in Kralı"'ndan bahseden zarar görmüş bir mühürde bahsi geçer.[10] | |
| Ammittamru I | c. M.Ö 1350 | [11] |
| Niqmaddu II | c. M.Ö 1350–1315 | Hittite hükümdarı Suppiluliuma I ile çağdaştır |
| Arhalba | c. M.Ö 1315–1313 | Hittite hükümdarı Mursili II ile çağdaştır. |
| Niqmepa | c. M.Ö 1313–1260 | Mursili II; Niqmadu II'nin Oğlu; ile Antlaşması vardır. Kraliçe Ahatmilku 'dur. |
| Ammittamru II | c. M.Ö 1260–1235 | Amurru hükümdarı Bentisina; Niqmepa'nın Oğlu ile çağdaştır. |
| Ibiranu | c. M.Ö 1235–1225 | Piha-walwi'nin Mektubu 'nun muhatabıdır. |
| Niqmaddu III | c. M.Ö 1225–1215 | |
| Ammurapi | c. M.Ö 1200 | Mısır 'ın Şansölye Bay 'ı ile çağdaştır. Hükmü sırasında Ugarit çökmüştür. |
Buluntular
Kazılar, dokuz odadan oluşan sekiz kapalı avlusu olan bir kraliyet sarayını ortaya çıkardı. Şehrin yapıldığı tepeyi taçlandıran iki ana tapınak vardı: Bunlardan biri Baal'a, "kral", El'in oğlu ve diğeri yumuşak doğurganlık ve buğday tanrısı Dagon'a adanmıştı.
Ugarit'ten çıkan en önemli edebi belge, Kenan Baal'ın din ve kültünün temelini oluşturan Baal döngüsüdür. Dini metinler arasında, ay tanrıçası Nikkal'a dikkat çeken bir ilahi de dahil olmak üzere Hurri şarkılar da vardır; bu buluntu dünyadaki en eski müzik notasyonudur. Müziği, 2 tonlu içerir ve 9 telli lir ile çalınmaktadır.[12]
Kaynakça
- ^ a b İlknur Taş, “M.Ö.13.Yüzyılda Kargamıš Krallığında Görevli İki Hitit Memuru: mâr šarri (DUMU.LUGAL) ve Lúkartappu” sh.: 98 dipnot 3 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Ercüment Yıldırım, “Üçüncü Arami Göçü’nün Anadolu’nun Güneydoğusunda Yaptığı Etnik ve Siyasi Etkiler” sh.: 39
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 13 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 11 Şubat 2016.
- ^ Bahn, Paul (1997). Lost Cities: 50 Discoveries in World Archaeology. London: Barnes & Noble. pp. 98–99.
- ^ Vidal, Jordi, "The Origins of the Last Ugaritic Dynasty", Altorientalische Forschungen, vol. 33, no. 1, pp. 168-175, 2006
- ^ Aboud, J., "Die Rolle des Königs und seiner Familie nach den Texten von Ugarit", Münster, 1994
- ^ Kitchen, Κ. Α., "The King List of Ugarit", UF 9, 131-142, 1977
- ^ Arnaud (D.), "Prolégomènes à la rédaction d’une histoire d’Ougarit, II: Les borderaux de rois divi-nisés", Studi Micenei ed Egeo-Anatolici 41/2, pp. 155–73, 1999
- ^ Schmidt, B., "A Re-evaluation of the Ugaritic King List", in Ugarit, Reli-gion, and Culture. Edited by N. Wyatt, W. Watson, and J. Lloyd, Münster: Ugarit-Verlag, pp. 289–304, 1996
- ^ a b Smith, Mark S., "The Ugaritic Baal Cycle: Volume 1. Introduction with Text, Translation and Commentary of KTU 1.1–1.2", Vetus Testamentum Supplements series, volume 55; Leiden: Brill, 1994 9789004099951
- ^ Heltzer, M., "Ammistamru I of Ugarit", NABU 2001/1, 2001
- ^ See Prof Anne D. Kilmer. 1984. "A Music Tablet from Sippar(?): BM 65217 + 66616". Iraq 46:69–80. This covers all 6 readable tablets up to that time.
Dış bağlantılar
- Fürüzan Kınal, Ugarit Krallarının Tarihi - Ankara Üniversitesi 13 Ağustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
 Suriye konuları | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Tarih |
|  | ||||||||||
| Coğrafya |
| |||||||||||
| Siyaset |
| |||||||||||
| Ekonomi |
| |||||||||||
| Toplum |
| |||||||||||
| ||||||||||||
