Sekiz Oğuz

Makale serilerinden
Türk tarihi
İlk Çağ • Büyük Hun İmparatorluğu (İÖ 220-İS 92) • Batı Hiung-nu (İÖ 56-36) • Kuzey Hiung-nu (48-156) • Güney Hiung-nu (48-216) • Siyenpi İmparatorluğu (93-234) • Avrupa Hun İmparatorluğu (352-469) • Sabar Hanlığı (5. yy-6. yy)
Orta Çağ • Ak Hun İmparatorluğu (420-670) • Göktürk Kağanlığı (552-744)   • Doğu Göktürk (583-630)   • Batı Göktürk (583-659)   • İkinci Göktürk (681-744) • Avar Kağanlığı (562-803) • Seyanto Hanlığı (628-647) • Hazar Kağanlığı (630-1048) • Büyük Bulgar Hanlığı (632-668) • İdil Bulgarları (7. yy-1240'lar) • Kangar Birliği (659-750) • Birinci Bulgar İmparatorluğu (681-1018) • Uygur Kağanlığı (742-840)   • Kansu Uygur (848-1036)   • Karahoca Uygur (991-1209) • Karluk Hanlığı (743-1220) • Oğuz Yabguluğu (750-1055) • Karluk Yabgu Devleti (756-940) • Şirvanşahlar Devleti (799-1539) • Karahanlılar (840-1212)   • Doğu Karahanlılar (1032-1210)   • Batı Karahanlılar (1041-1212) • Peçenek Hanlığı (860-1091) • Tolunoğulları (868-905) • Akşitler (935-969) • Gazne Devleti (961-1186) • Büyük Selçuklu İmparatorluğu (1040-1157)   • Türkiye Selçuklu (1077-1308)   • Kirman Selçuklu (1092-1187)   • Suriye Selçuklu (1092-1117)   • Irak Selçuklu (1118-1194) • Mengüçlü (1072-1277) • Harezmşahlar İmparatorluğu (1077-1231) • Danişmendliler (1080-1178) • Çaka Bey (1081-1098) • Çubukoğulları (1085-1092) • Dilmaçoğulları (1085-1192) • Saltuklu Beyliği (1092-1202) • İnaloğulları (1098-1183) • Ahlatşahlar (1100-1207) • Artuklu Beyliği (1102-1408) • Böriler (1104-1154) • Zengiler (1127-1250) • İldenizliler (1142-1225) • Erbil Beyliği (1146-1232) • Salgurlular (1148-1286) • Eyyûbîler (1171-1348) • Cengiz İmparatorluğu (1206-1368) • Delhi Sultanlığı (1206-1527) • Çobanoğulları (1227-1309) • Çağatay Hanlığı (1227-1347)   • Doğu Çağatay Hanlığı (1347-1680)   • Batı Çağatay Hanlığı • Altın Orda Devleti (1242-1502) • Memlûk Sultanlığı (1250-1517) • Karamanoğulları (1256-1483) • İnançoğulları (1261-1368) • Sâhib Ataoğulları (1275-1342) • Pervaneoğulları (1277-1322) • Eşrefoğulları (1280-1326) • Menteşe Beyliği (1280-1424) • Karesi Beyliği (1297-1360) • Candaroğulları (1299-1462) • Osmanlı İmparatorluğu (1299-1922) • Germiyanoğulları (1300-1423) • Hamitoğulları (1301-1423) • Saruhanoğulları (1302-1410) • Taceddinoğulları (1303-1415) • Aydınoğulları (1308-1426) • Tekeoğulları (1321-1390) • Ramazanoğulları (1325-1608) • Eretna (1335-1381) • Dulkadiroğulları (1339-1521) • Taşanoğulları (1350-1398) • Sufi Devleti (1361-1379) • Timur İmparatorluğu (1370-1507) • Akkoyunlular (1378-1508) • Erzincan Beyliği (1379-1410) • Karakoyunlular (1380-1469) • Kadı Burhâneddin Devleti (1381-1398) • Malva Sultanlığı (1392-1562) • Nogay Ordası (1398-1642) • Şeybani Hanlığı (1428-1599) • Kazan Hanlığı (1438-1552) • Kırım Hanlığı (1441-1783) • Astrahan Hanlığı (1446-1556) • Kasım Hanlığı (1452-1681)
Yeni Çağ • Sibir Hanlığı (1464-1598) • Kazak Hanlığı (1465-1729) • Buhara Hanlığı (1500-1785) • Safevî Devleti (1501-1736) • Yarkand Hanlığı (1514-1680) • Hive Hanlığı (1515-1920) • Kutbşah Devleti (1518-1687) • Babür İmparatorluğu (1526-1858) • Bakü Hanlığı (1718-1806) • Afşar İmparatorluğu (1736-1796) • Hokand Hanlığı (1740-1876) • Revan Hanlığı (1747-1828) • Buhara Emirliği (1785-1920)
Yakın Çağ • Kaçar İmparatorluğu (1794-1925) • Batı Trakya Bağımsız Hükûmeti (1913) • Türkistan Millî Özerk Hükûmeti (1917-1918) • Aras Türk Cumhuriyeti (1918-1919) • İdil Ural Devleti (1918-1919) • Alaş Orda (1917-1920) • Kırım Halk Cumhuriyeti (1917-1918) • Azerbaycan DC (1918-1921) • Güneybatı Kafkas Geçici Milli Hükümeti (1918-1919) • Azadistan (1919-1920) • Buhara Sovyet Halk Cumhuriyeti (1920-1925) • Harezm Sovyet Halk Cumhuriyeti (1920-1925) • Tıva Halk Cumhuriyeti (1921-1944) • Doğu Türkistan İslâm Cumhuriyeti (1932-1934) • Hatay Devleti (1938-1939) • Doğu Türkistan Cumhuriyeti (1944-1949) • Azerbaycan Millî Hükûmeti (1945-1946) • Kıbrıs Geçici Türk Yönetimi (1964-1974) • Özerk Kıbrıs Türk Yönetimi (1974-1975) • Kıbrıs Türk Federe Devleti (1975-1983) • Türkiye • Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti • Kırgızistan • Özbekistan • Azerbaycan • Kazakistan • Türkmenistan Tarihi Türk devletleri listesi   • Tarihî ve çağdaş Türk devletleri   • Türk tarihi edebiyatı'
g t d

Sekiz Oğuz — Türk boylar birliği. «Sekiz oymak».

Oymak adı

• 'Sekiz Oğuz' denilen söz Eski Türkçe bir söz. 'Sekiz' denilen «sekiz» sayısıdır, 'oğuz' ise «oymak, aşiret, kabile, büyük aile» demektir.
• Çinliler onlara «tszu-bu» demişlerdir.
• Moğollar onlara «nayman» demişlerdir. «Nayman» denilen Moğolcada sayı adı olup «sekiz» anlamına gelir. "Nayman" denilen sözü XIII. yüzyıldan sonra Moğol etkinliği arttıktan sonra görmekteyiz.

Zamanı

VIII — XIII. yüzyıllar.
Sekiz Oğuzlar hakkında Selenge yazıtında 2 satırlık bir bilgi verilir.
XIII. yüzyılda "Yüan Çü Pisi" adlı kitapta Sekiz Oğuzlar hakkında bilgiler vardır.

Dili

Eski Türk dili.
Kazak tarihçiler onları Türk dili konuşan halklar arasında belirtirler.

Yurtları

Sekiz Oğuz denilen çok güçlü Türk aymaklarının bütünleşmini ifade eder. Bu bölgenin sınırı batıda Kara-İrtiş akarsuyu, doğuda Kangay dağlarının taraflarıdır. XII-XIII yüzyıllarda onların komşu olarak kuzeyinde ise Yenisey boylarında Kırgız Devletidir. Ayrıca doğusunda Kangay dağlarında komşuları Kereit adlı topluluktur.

Tarihi

Selenge Yazıtı

«Sekiz aşiret» hakkında Baya-Çor'un Selenge Yazıtında onlardan bahsedilir.

Yazıtın transkripti^[1]

(Güney yönü В1)
… Аntа Bӱkеğӱk[k]е yеtdim. Kiçе yаruқ bаtur erikli sӱңӱşdim, аntа sаnçdım. Kӱn қаçmış, tӱn tirilmiş. Bӱkеğӱkdе Sеkiz Oғuz, Тоқuz Таtаr қаlmаduқ. İki yаңıқа kӱn tоғuru sӱңӱşdim. Қulım kӱңim bоdunıғ tеңri (V2) yеr аyu birti. Қаrа iğil bоdunıғ yоқ қılmаdım ebin bаrқın yılқısın yulmаdım. Қıyın аydım, turғuru қ[о]dtım. «Kеntӱ bоdunım», – tidim, – «udu kеliң», – tidim. Қоdup bаrdım, kеlmеdi.

Altay Türklerinde

Altay Türklerinde kögöl-mayman ve kara-nayman adlı topluluklar var.

Günümüz Kazaklarda

Günümüzde Kazak Türkleri arasında da "Nayman" adlı topluluk adları var.

Ayrıca bakınız

• Naymanlar
• Dokuz Oğuz

Kaynakça

Notlar

1. Nаymаn. Strаnitsı 877-878, NАYMАN-NАKАЕ, Tоm 9. MАLTА - NАHİMОV. Sоvеtskаya istоriçеskаya еntsiklоpеdiya. İzdаtеlstvо: Gоsudаrstvеnnое nаuçnое izdаtеlstvо "Sоvеtskаya еntsiklоpеdiya". Vsеgо 16 tоmоv. Mеstо izdаniya: M. Gоd izdаniya: 1966. Kоliçеstvо strаnits: 508 s.^{[ölü/kırık bağlantı]}
2. Kоrmuşin İ. V. Drеvniе tyurkskiе yazıki. Uçеbnое pоsоbiе dlya studеntоv vısşih uçеbnıh zаvеdеniy. – Аbаkаn: İzd-vо Hаkаsskоgо gоsudаrstvеnnоgо univеrsitеtа im. N. F. Kаtаnоvа, 2004. – 336 s. ISBN 5-7810-0279-0
3. B. İ. Pаnkrаtоv Оbrаztsı pеrеvоdоv iz "Yuаn-çао bi-şi" (pоdgоtоvkа k pеçаti i prеdislоviе Yu. L. Krоlya). // Mоngоlica. K 750-lеtiyu "Sоkrоvеnnоgо skаzаniya". Mоskvа: Nаukа. İzdаtеlskаya firmа "Vоstоçnаya litеrаturа", 1993. — 343 s. ISBN 5-02-017395-9
4. http://www.vоstlit.infо/Tеxts/rus16/Rasidaddin_2/kniga1/framеtеxt3.html^{[ölü/kırık bağlantı]} Rаşid-аd-Din. Sbоrnik lеtоpisеy «Djаmi аt-Tаvаrih». Rаzdеl trеtiy. «О tyurkskih plеmеnаh, iz kоih kаjdое v оtdеlnоsti imеlо (svоеgо) gоsudаrya i vоjdya, nо u kоtоrıh s tyurkskimi plеmеnаmi, upоmyanutımi v prеdşеstvuyuşçеy glаvе, i s mоngоlskimi plеmеnаmi bоlşоy svyazi i rоdstvа nе bılо, hоtya pо tipu i yazıku оni bıli k nim blizki». Plеmya nаymаn, kоtоrоgо imееtsya nеskоlkо vеtvеy.
5. http://www.vоstlit.infо/Tеxts/Dоkumеnty/China/X/Liaо_si_II/framеtеxt8.htm^{[ölü/kırık bağlantı]} İstоriya jеlyеznоy impеrii Lyaо (İstоriya dinаstii Lyaо). Lyaо Şi (Dаylyaо Guruni Suduri). Tеtrаd VIII. Çаst vtоrаya.