Türkiye İş Bankası

Türkiye İş Bankası A.Ş.

İş Bankası Genel Müdürlüğü, Levent, Beşiktaş
Slogan	Türkiye'nin Bankası
Tip	Anonim şirket
Menkul değer sembolü	BIST: ISATR BIST: ISBTR BIST: ISCTR LSE: TIBD
Endüstri	Finansal hizmetler
Kuruluş	26 Ağustos 1924 (1924-08-26)
Kurucu	Mustafa Kemal Atatürk
Genel merkezi	İş Kuleleri, 34330 Levent İstanbul
Hizmet alanları	Dünya çapında
Önemli kişiler	Adnan Bali (Yön. Kurulu Bşk.)[1] Hakan Aran (Genel Müdür)[1]
Ürün	Bankacılık ve sigorta
Net gelir	₺13,5 milyar (2021)[2]
Toplam varlık	₺926,6 milyar (2021)[2]
Öz sermaye	₺86,8 milyar (2021)[2]
Alt kuruluş(lar)	İşbank AG (Almanya) İşbank Georgia A.Ş. (Gürcistan) İşbank A.Ş. (Rusya)[2] Proemtia
Sahibi	İş Bankası Munzam Sandık Vakfı: %37,26 Cumhuriyet Halk Partisi: %28,09 Halka açık: %34,65
Çalışan sayısı	22.802 (2021)[2]
Web sitesi	i̇sbank.com.tr

Türkiye İş Bankası A.Ş., kısaca İş Bankası, Türkiye'de bireysel ve ticari bankacılık hizmeti sunan en büyük özel bankadır.^[2] 1924'te Mustafa Kemal Atatürk'ün emriyle kurulan İş Bankası, cumhuriyet döneminin ilk ulusal bankasıdır.^[3] 2021'de 926,6 milyar Türk lirası aktif büyüklüğe^[2] ulaşan banka, The Banker dergisinin açıkladığı sıralamaya göre ana sermaye bazında dünyanın en büyük 181. bankasıdır. Aralık 2021 itibarıyla 21'i yurt dışında olmak üzere 1.195 şube, 6.476 bankamatik ve 22 bini aşkın personeli bulunan İş Bankası'nın ayrıca Almanya'da İşbank AG, Gürcistan'da İşbank Georgia A.Ş. ve Rusya'da İşbank A.Ş. adıyla üç iştiraki vardır.^[2]

Tarihçe

"Vatanı kurtaracak ve yükseltecek tedbirlerin başında olarak halkın doğrudan itibar ve itimadından doğup meydana gelen tam manasıyla modern ve milli bir banka kurulması…" 1924 yılının Temmuz ayında Bakanlar Kurulunu toplayan Mustafa Kemal, milli bir banka kurulması konusundaki arzusunu böyle dile getirmiştir.^[4] Cumhuriyet döneminin ilk ulusal bankası olan İş Bankası, Atatürk'ün direktifleriyle İzmir Birinci İktisat Kongresi'nde alınan “büyük sermayeli milli bir tedavül bankası teşkil edilerek sermayesinin yalnız ahali tarafından temini kabil olmadığı takdirde bir kısmının hükûmet tarafından hisse senedi satın alınmak suretiyle temini ve mütebaki sermayenin münhasıran Türklere aidiyeti” kararı doğrultusunda^[5][6] Celal Bayar'ın liderliğinde Ankara'da 10 personel ile hizmete başlamıştır. 1924 yılının sonlarında İstanbul Şubesi, 1925 yılında ise İzmir ve Bursa Şubeleri açılmıştır.^[7]

250.000 lirası ödenmiş 1 milyon lira sermaye ile 26 Ağustos 1924'te tek şube olarak kurulan İş Bankası, 8 kişilik bir kadro ile işe koyulmuştur.^[8] Bankanın kurucuları arasında Mustafa Kemal Atatürk'ün yanı sıra taahhüt ettikleri sermayenin en az %10'unu ödeyen 36 kişi bulunuyordu.^[9] Tüm Hindistan Müslüman Birliği tarafından Türk Kurtuluş Savaşı'na destek amacıyla gönderilen paradan geriye kalan 250.000 lira, Atatürk'ün bankaya sağladığı sermayeyi oluşturdu.^[10][11] Kuruluşundan itibaren bankacılığın yanı sıra ülkenin ihtiyaç duyduğu alanlarda yatırımlara da girişen İş Bankası, şeker, cam, dokuma sektörlerinde yer almış, maden, liman, kömür işletmeleri gibi çok çeşitli alanlarda iştiraklere girişmiştir.^[12] 1927 yılında İtibar-ı Milli Bankası ile birleşmiş ve sermayesini 4 milyona yükseltmiştir.^[13]

En küçük tasarrufu değerlendirmek ve kalkınmaya aktarmak üzere kurulan İş Bankası, Türk toplumunda tasarruf bilincinin yerleşmesi ve gelişmesinde büyük rol oynamış, 1928 yılında Türkiye'ye ilk kumbaraları getirmiştir.^[14] Takip eden yıllarda İş Bankası ülke genelinde şubeler açarak büyümeye başlamıştır. 1932 yılında Hamburg-Almanya ve İskenderiye-Mısır şubelerini açarak yurt dışında şube açan ilk Türk bankası olmuştur.^[15] 1950'lerde İş Bankası iştirak portföyünü genişletmiştir. Bankanın iştirakleri Türk sanayinin itici gücü olurken, imalat sektörleri başta olmak üzere pek çok iş koluna yatırım yapılmış ve finansman sağlanmıştır. 1960'lı ve 1970'li yıllarda şubeleşmeye hız veren İş Bankası 1980'li yıllarda yurt dışındaki şube ağının gelişmesine özel önem vermiştir. 1980'li yıllarla birlikte, İş Bankası çok kanallı bankacılık vizyonu doğrultusunda geniş bir yelpazede müşterilerine hizmet sunmaya başlamıştır. 1982 yılında ilk ATM'leri Türkiye'ye getiren İş Bankası aynı zamanda "bankamatik" adının bir marka hâline gelmesini de sağlamıştır. 1991'de^[16] hizmete sunulan “Mavi Hat” ve 1997 yılında ilk internet şubesinin kullanıma açılmasıyla, İş Bankası bu alanda öncü bir rol üstlenmiştir. O yıllardan itibaren İş Bankası, sunulan hizmetlerin kalitesi ve çeşitliliğini müşterilerinin istekleri ve beklentileri doğrultusunda arttırmak için gerek AR-GE faaliyetleri gerekse yeni teknolojilerin kullanılması ile ilgili çalışmaları yürütmektedir. Oldukça teknolojik bir bankadır.

Yapı

Merkezi Kayıt Kuruluşu verilerine göre, 31 Aralık 2021 tarihi itibarıyla İş Bankası'nın ortaklık yapısı aşağıdaki gibidir:^[17]

• Türkiye İş Bankası A.Ş. Mensupları Munzam Sosyal Güvenlik ve Yardımlaşma Sandığı Vakfı: %37,26
• Halka açık pay: %34,65
• Atatürk Hisseleri (Cumhuriyet Halk Partisi): %28,09

Atatürk'ün vasiyeti çerçevesinde mülkiyeti Cumhuriyet Halk Partisi'ne ait olan hisselere ilişkin temettü geliri, Türk Dil Kurumu ve Türk Tarih Kurumuna bırakılmıştır.^[11][18] Bugüne kadar Atatürk hisseleri iki kez CHP'den alınıp hazineye devredildi, ancak daha sonra tekrar CHP'ye geçti. 14 Aralık 1953'te Demokrat Parti döneminde çıkarılan 6195 sayılı yasa ile CHP'nin mallarına el kondu ve bankadaki hisseleri hazineye verildi. CHP'nin başvurusu üzerine Anayasa Mahkemesi, 11 Ekim 1963 tarihli ve 963/124 sayılı kararıyla söz konusu kanunu iptal etti.^[11][19] 12 Eylül Darbesi'nden sonra 16 Ekim 1981'de kabul edilen 2533 sayılı yasayla CHP dahil tüm siyasi partiler kapatıldı. Bu nedenle banka hisseleri bir kez daha hazineye devredildi. 1992'de kapatılan siyasi partilerin yeniden kurulmasının önü açılınca CHP de yeniden açıldı.^[11] 1992-1997 yılları arasında banka hisseleri CHP ve hazine tarafından birlikte temsil edildi, bu tarihten sonra Yargıtay kararıyla yeniden tamamen CHP'ye geçti.^[20][21]

İştirakler

İş Yatırım

İş Yatırım Menkul Değerler A.Ş.

Tip	Anonim şirket
Menkul değer sembolü	BİST:İSMEN
Endüstri	Finansal piyasalar
Tür	Yatırım kurumu
Kuruluş	18 Aralık 1996 (27 yıl önce) (1996-12-18)
Kurucu	Mustafa Kemal Atatürk
Genel merkezi	İş Kuleleri, Levent, Beşiktaş, İstanbul ,  Türkiye
Önemli kişiler	Hasan Cahit Çınar (Yönetim Kurulu Başkanı) Rıza İhsan Kutlusoy (Genel Müdür)
Gelir	Özkaynak Büyüklüğü: 2,4 Milyar ₺ (2021 3.Ç.)
Net gelir	Konsolide Net Kâr: 882,1 Milyon ₺ (2021 3.Ç.)
Alt kuruluş(lar)	Maxis Investments Efes Varlık Yönetimi (%85,14) İş Portföy Yönetimi (%70) İş Girişim Sermayesi (%29) İş Yatırım Ortaklığı (%29,83)
Sahibi	İş Bankası: %65,74 Halka Açık: %34,26
Çalışan sayısı	538 (Eylül 2023)
Web sitesi	isyatirim.com.tr

İş Yatırım Menkul Değerler A.Ş., yatırım danışmanlığı, kurumsal finansman, portföy yönetimi, girişim sermayesi alanları ve hisse senedi piyasası, vadeli işlem ve opsiyon piyasası ile ayrıca varant piyasasında faaliyet gösteren bir şirkettir.

Türkiye'de 30 şubesi bulunan şirket, 2000 yılından itibaren toplam 13 milyar ABD dolarının üzerinde büyüklüğe sahip 160 adet birleşme ve devralma işlemi gerçekleştirmiştir.^[22]

İş Yatırım’ın hisselerinin;^{[kaynak belirtilmeli]}

• %66,65'i İş Bankası’na
• %2,43’ü İş Factoring Finansman Hizmetleri A.Ş’ye
• %2,43’ü İş Finansal Kiralama A.Ş’ye
• %0,17’si Camiş Yatırım Holding’e aittir.
• %29,32’si Borsa İstanbul'da işlem görmektedir.

Farklı yıllarda farklı kuruluşlar tarafından "Türkiye'nin En Beğenilen Aracı Kurumu", "En İyi Aracı Kurum", "Türkiye'nin En Beğenilen Yatırım Bankası", "Hisse Senetlerinde En Çok İşlem Hacmine Sahip Kuruluş" gibi ödüller almıştır.^[23][24][25]

Sosyal sorumluluk

İş Bankası'nın kurumsal sosyal sorumluluk politikasının temeli, kurucusu Atatürk tarafından öngörülen görev çizgisinde, toplumsal değerleri kalıcı ve süreklilik gösterecek şekilde koruyan ve geliştiren bir şekilde ülkeye katkıda bulunmaktır.^[26]

Kaynakça

Dış bağlantılar

• Resmî site