Bomonti Gürcü Katolik Kilisesi ve Manastırı (Gürcüce: სტამბოლის ღვთისმშობლის ქართული კათოლიკური ეკლესია და მონასტერი - "İstanbul Meryem Ana Gürcü Katolik Kilisesi ve Manastırı") ya da tam adıyla Notre Dame de Lourdes Gürcü Katolik Kilisesi (Gürcüce: ლურდის ღვთისმშობლის სახელობის ქართულ-კათოლიკური ტაძარი - "Lourdesli Meryem Ana'nın Gürcü Katolik Mabedi") eski yazılı kaynaklarda adı yaygın olarak Feriköy Gürcü Katolik Kilisesi olarak geçer, İstanbul'un Şişli ilçesinde yer alan bir Gürcü Katolik kilisesidir. Bomonti semtinde bulunan kilise, dünyada az sayıdaki Gürcü Katolik kilisesinden biridir.
Tarih
Ruslar, 1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı'nda Gürcistan'ın Meshet-Cavaheti bölgesini ele geçirdi ve bu bölgede yaşayan Katolik Gürcüleri göçe zorladı. Tahminen 10.000 kadar Katolik Gürcü İstanbul'a göç etti. Katolik Gürcü Kilisesi ve Manastırı, göç eden Gürcülerden biri olan papaz Petre Harisçiraşvili'nin girişimiyle 1861 yılında kuruldu. 1955'teki 6-7 Eylül Olaylarından sonra İstanbul'da Gürcü Katolik Kilisesi mensuplarının sayısı azaldığı için günümüzde cemaatin büyük bölümünü Türk ve Ermeni Katoliklerden oluşmaktadır.
Matbaa ve okul
Kilise ve manastırın kuruluşundan kısa bir süre sonra, 1870 yılında burada bir matbaa kuruldu ve matbaa kapanıncaya kadar Gürcüce ve Fransızca yaklaşık 200 kitap basıldı. İtalyan diplomat ve yazar Eugène Dallegio d'Alessio’nun 1920 yılında Fransızca yazdığı ve Şalva Vardidze'nin Kartvelebi Konstantinopolşi ("ქართველები კონსტანტინოპოლში") adıyla Gürcüceye çevirdiği kitap da 1921 yılında bu matbaada basıldı (Bu kitap 2003 yılında, İstanbul Gürcüleri adıyla Fahrettin Çiloğlu tarafından Gürcüceden Türkçeye çevrilmiştir).
Kilise ve manastır yapısının yanında ayrıca kız ve erkek çocuklar için iki dilde (Gürcüce-Fransızca ve Gürcüce-Yunanca) eğitim veren okullar açıldı. Manastır bünyesinde 1908 yılında Akaki Tsereteli adına bir kütüphane kuruldu. Bu kütüphanede bugün de Gürcistan’da veya başka ülkelerde basılmış Gürcüce ve başka dillerde eşsiz eserler korunmaktadır.
Gürcü Katolik Kilisesi'nde derman arayan insanlar (aralarında Müslümanlar da var), Le Monde illustré, 28 Ekim 1882, s. 277.
Osmanlı Gürcüleri için okul kitabı
Manastır 19. yüzyılın sonlarında ve 20. yüzyılın ilk yarısında Hristiyan ve Müslüman Gürcülerin kültür ve eğitim merkezi haline geldi. Şalva Vardidze’nin öncülüğünde 1911 yılında manastırda Gürcü Kulübü açıldı. Burada toplantılar ve buluşmalar gerçekleşiyordu. Osmanlı ülkesinde yaşayan Müslüman Gürcüler için okuryazarlığı yayma derneğinin programı hazırlandı. 1914 yılında Gürcüce okulun açılmasına da karar verildi. Burada aynı yıl Osmanlı ülkesinde yaşayan Gürcüler için Deda Ena (Anadili) adlı kitabın özel bir baskısı da yapıldı. Patara Kartuli Anbani (“Küçük Gürcü Alfabesi”) adlı kitabın kapağında “Osmanlı Gürcüleri için hazırlanmış ve basılmıştır” ibaresi yer alıyordu.
Gürcistan’ın bağımsızlığı için mücadele
Manastır matbaasında 1913-1914 yıllarında Tavisupali Sakartvelo (Özgür Gürcistan) adlı dergi basılıyordu. Dergi, Mihako Tsereteli, Giorgi Maçabeli, Meliton Kartsivadze, Leo Kereselidze gibi kişiler tarafından yayımlanıyordu. 1914 yılında, Gürcistan’ın bağımsızlığı için mücadele eden Gürcistan Bağımsızlık Komitesi'nin Gürcü Lejyonu’nu kurma fikri de burada doğdu. 1915 yılında bu komite tarafından Gürcü lejyonerleri için “Kraliçe Tamar Madalyası” ihdas edildi.
Menşevik Gürcü hükümeti
Manastırdaki misafirhanede başka ülkeden gelen kişiler uzun süre ağırlanıyordu. Demokratik Gürcistan CumhuriyetiKızıl Ordu tarafından işgal edilince pek çok siyasal mülteci bu manastıra sığındı. Gürcistan’ın Noe Jordania başkanlığındaki Menşevik hükûmeti Mart 1921’de buraya sürgün geldi ve daha sonra buradan Paris’e taşındı. Kızıl Ordu'nun işgalinden kaçan, Çarlık ordusunda general olarak hizmet veren Giorgi Kazbegi de 1921 yılında ailesiyle birlikte buraya sığındı ve aynı yıl burada öldü.
Gürcü Katolik Kilisesi'nin yeniden inşasına gelir sağlamak için düzenlenen piyango bileti.
Gürcü Katolik Kilisesi rahiplerinden Pio Balidze'nin kartviziti.
Kaynakça
"İstanbul’da Gürcü Cemaati ve Katolik Gürcü kilisesi" - Batya Natan 24 Eylül 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
სტამბოლის ქართული სავანე (İstanbul Gürcü Manastırı), შუშანა ფუტკარაძე (Şuşana Putkaradze), 2012 ISNB 978-9941-421-61-7.
İstanbul Gürcüleri, Eugène Dallegio d’Alessio, 2003, İstanbul 7 Ekim 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
"Gürcistan Bağımsızlık Komitesi hakkında yeni keşfedilmiş anılar / ახლად აღმოჩენილი მოგონებები საქართველოს დამოუკიდებლობის კომიტეტის შესახებ" – Giorgi Mamulia / გიორგი მამულია, Pirosmani dergisi, 2010, s. 36-51 7 Ekim 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
"A Georgian Catholic Church in Istanbul" 10 Ocak 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
"Struggling for identity: Georgian Catholics and their monastery in Istanbul" 28 Şubat 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
1914'te İstanbul'da yayımlanan Patara Kartuli Anbani ("Küçük Gürcü Alfabesi").
Gürcü Katolik Kilisesi, 1898.
Gürcü Katolik Kilisesi yeniden inşa edilirken.
Gürcü Katolik Kilisesi rahibesi Elisabed Bejanidze.
Gürcü Katolik Kilisesi'nin kurucusu Petre Harisçiraşvili.
Gürcü Katolik Kilisesi'nde Azize Nino günü.
Gürcü Katolik Kilisesi'nin yeniden inşasına gelir sağlamak için düzenlenen piyango bileti.
Gürcü Katolik Kilisesi rahiplerinden Pio Balidze'nin kartviziti.
